ΔΙΑΛΟΓΟΣ

          Διάλογος είναι, κατά τη δική μου γνώμη, να παραδεχτείς ότι η αλήθεια είναι πολλαπλή. ΄Οτι είναι ανέφικτη η πλήρης αλήθεια. Και πρέπει να φωτιστεί από πολλές πλευρές, για να τη συλλάβει κανείς...

... Διαλέγομαι, κατά τη γνώμη μου, δε θα πει συζητώ. Και πολύ λιγότερο αντιδικώ όταν κανείς αντιδικεί δε συζητεί. Διαλέγομαι θα πει συζητώ υπό όρους, με προϋποθέσεις και με επιδιώξεις.           Παπανούτσος

Ορισμός

          Διάλογος είναι η προσπάθεια προσέγγισης και αλληλοκατανόησης δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων και την επίλυση τυχόν διαφορών.

Προϋποθέσεις γόνιμου διαλόγου

          Ο διάλογος, ως ύψιστη μορφή επικοινωνίας ανθρώπων και ως καθοριστική μέθοδος επίλυσης διαφορών, θέτει ορισμένες σαφείς και συγκεκριμένες απαιτήσεις ΄

          α ] Σεβασμός προς το συνομιλητή, αναγνώριση της προσωπικότητας του και αποδοχή των σκέψεων του με καλοπροαίρετο πνεύμα.

          β ] Καθαρότητα σκέψης, ικανότητα διαλόγου [ γνώση του θέματος, ευστροφία και καλή διάθεση, αντικειμενική και ορθή κριτική, αποστασιοποίηση από δογματικές και φανατικές αντιλήψεις, απουσία μισαλλοδοξίας, ειλικρίνεια, πολιτισμένη αντιμετώπιση του συνομιλητή «να σέβεσαι αυτόν που διαφωνεί μαζί σου και να τον ευγνωμονείς, γιατί προσφέρει μία διαφορετική και ίσως πιο σωστή ιδέα και πιθανότατα συμπληρωματική στη δική σου « { Βώρος } και γενικότερα, εκτός από την γνώσεις και τον αλληλοσεβασμό, απαιτείται καλοπροαίρετη διάθεση. ]

          γ ] Δημοκρατικό πολίτευμα, ελευθερία λόγου, σκέψης και έκφρασης [ τα ολοκληρωτικά καθεστώτα φημίζονται για τη φίμωση και το στραγγαλισμό του διαλόγου ], ισότιμη και κατάλληλη θεώρηση της αξίας και των στόχων που θέτει ο διάλογος και το συγκεκριμένο θέμα.

          Οι απόψεις των συνομιλητών είναι ισότιμες και σε καμία περίπτωση δεν αξιολογούνται εκ των προτέρων με την οικονομική κοινωνική θέση των διαλεγομένων. Η υποστήριξη των θέσεων και των απόψεων πρέπει να στηρίζεται σε αποδείξεις και τεκμήρια και να μην παρασυρόμαστε σε αοριστολογίες. «τίποτε δε μου αρέσει περισσότερο, όταν μιλώ μ’ έναν άνθρωπο, παρά να βλέπω να μου φέρνει μια αντίρρηση και η αντίρρηση αυτή να στηρίζεται σε ακλόνητα επιχειρήματα. { Καζαντζάκης }.

Σημασία διαλόγου

          1.Δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να γίνει αυθύπαρκτη οντότητα    το άτομο, ως γνωστό, είναι κοινωνικό ον, κινείται στο περιβάλλον και δέχεται πολλαπλές επιδράσεις από αυτό. Εκφράζει την προσωπική του άποψη, αναπτύσσεται το αίσθημα ευθύνης του, απαραίτητο στοιχείο για τη βελτίωση της κοινωνικής ζωής.

          2.Οδηγεί στην πνευματική ανάπτυξη, αφυπνίζονται και αποδεσμεύονται οι τεράστιες πνευματικές δυνατότητες που κρύβει κάθε άνθρωπος. Αρχίζει μια πνευματική άμιλλα ανάμεσα στις διαφορετικές προσωπικές απόψεις που ευνοεί την κατάκτηση της γνώσης. Αποκλείεται ο μονόλογος, που οδηγεί στην πνευματική στειρότητα, και ο κάθε άνθρωπος, ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα, συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο.

          3. Μαθαίνει ο άνθρωπος να σκέφτεται, να στοχάζεται, να έχει άποψη. Προβληματίζεται κι επιζητά λύσεις, προβάλλει τις απόψεις του και τις υπερασπίζεται, κρίνει και κρίνεται για τις θέσεις του

          4. Ο διάλογος βοηθά τον άνθρωπο να διαπλάσει δημοκρατική προσωπικότητα. Μαθαίνει να υποχωρεί στο συλλογικό συμφέρον, να εργάζεται για το κοινωνικό σύνολο. Υποχωρεί η προκατάληψη και ο δογματισμός και δημιουργεί ανθρώπους με κατανόηση.

          5. Όταν γίνεται δημόσια, συντελεί στη δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας, των θεσμών, βοηθά στην ενεργοποίηση της κοινής γνώμης. Χτυπά την αντικοινωνικότητα, την παθητικότητα, τη διαφθορά, ενώ η δημόσια κριτική με αντικειμενικό διάλογο ανεβάζει το επίπεδο της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής.

          6. Βοηθά στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, ακόμα και αν υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες ΄ έτσι το άτομο κρατώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, ζει σε αρμονικό περιβάλλον, βελτιώνοντας το πνευματικό και πολιτιστικό του επίπεδο.

          7. Σήμερα, που η ανθρωπότητα μαστίζεται από πολλαπλά προβλήματα, ο διάλογος μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση και στην αντιμετώπιση τους.

          8. Η έλλειψη διαλόγου οδηγεί στην απομόνωση, την αποξένωση, στο συναγωνισμό, στις συγκρούσεις, στις αντιθέσεις, στους πολέμους.

          9. Είναι μορφή πνευματικής επικοινωνίας που αποκλείει το δογματισμό, κινητοποιεί τη σκέψη, υψώνει το συνομιλητή σε σεβαστή προσωπικότητα.

Γ.  Η σημασία του διαλόγου στις διάφορες μορφές κοινωνικής ζωής :

α)  Διάλογος και δημοκρατία:   δε νοείται δημοκρατικό πολίτευμα όταν απουσιάζει ο διάλογος. Το στήριγμα της δημοκρατικής και ευνομούμενης πολιτείας είναι ο διάλογος, μέσα από τον οποίο είναι δυνατό να ληφθούν οι ορθότερες αποφάσεις, να προκριθούν οι καλύτερες λύσεις.  Ο έλεγχος, εξάλλου, της εξουσίας επιτελείται μέσω του διαλόγου των πολιτικών φορέων, αλλά και των απλών μα συνειδητών πολιτών.

β) Διάλογος και επιστήμη:  ο διάλογος είναι το πολυτιμότερο εργαλείο της επιστημονικής έρευνας. Προάγει και ελέγχει τη γνώση, με τον πολλαπλασιασμό και την ανάφλεξη των αποριών, με τη διαρκή ανανέωση του προβλήματος.  Διότι το πνεύμα που βρίσκεται σε εγρήγορση δεν δέχεται τελικές λύσεις.  Προχωρεί σε μια πορεία γεμάτη θέσεις και αντιθέσεις, παραδοχές και απορρίψεις, ώσπου να προσεγγίσει την αλήθεια.

γ) Διάλογος και τέχνη: ο πολιτισμός γενικά αλλά και οι τέχνες ειδικότερα προωθούνται με το διάλογο, ο οποίος ευνοεί την ανταλλαγή ιδεών και στοιχείων έμπνευσης ανάμεσα στους καλλιτέχνες και συντείνει στη δημιουργική σύγκρουση καλλιτεχνικών ρευμάτων. Από την άλλη πλευρά, ο διάλογος ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον τεχνοκριτικό δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να κατανοήσει τα καλλιτεχνήματα, ώστε να τα απολαύσει βαθύτερα και ουσιαστικότερα.

δ) Διάλογος και εκπαίδευση: η διαδικασία της μάθησης αποτελεί μια ιδεολογική περιπέτεια, που αποδίδει τα μέγιστα μέσα από το διάλογο.  Η νεότερη παιδαγωγική δε σταματά να τονίζει ότι ο διάλογος είναι το καλύτερο μέσο για τη μετάδοση γνωστικών στοιχείων, καθώς κινητοποιεί το ενδιαφέρον του παιδιού και συμβάλλει στην αυτόνομη δραστηριοποίησή του. Συντελεί έτσι στην κοινωνικοποίηση των εκπαιδευομένων.

ε) Διάλογος και διαπροσωπικές σχέσεις : στην  εποχή μας,  εποχή  της επικοινωνιακής κρίσης ανάμεσα στους ανθρώπους, ο διάλογος συντελεί στη βελτίωση της επικοινωνίας και των διαπροσωπικών σχέσεων, ενεργοποιώντας τις ηθικές δυνάμεις κάθε ατόμου (φιλία, σεβασμό. . . ). Ακόμη μπορεί να αποφορτίσει το βεβαρημένο ψυχικό κόσμο του σύγχρονου ανθρώπου και να του εμφυσήσει αισιοδοξία και ενθουσιασμό για τη ζωή. ("Η ψυχή αποφυλακίζεται από τα προβλήματά της διαμέσου του διαλόγου").