ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΛΟΓΟΣ

          Διάλογος είναι, κατά τη δική μου γνώμη, να παραδεχτείς ότι η αλήθεια είναι πολλαπλή. ΄Οτι είναι ανέφικτη η πλήρης αλήθεια. Και πρέπει να φωτιστεί από πολλές πλευρές, για να τη συλλάβει κανείς...

... Διαλέγομαι, κατά τη γνώμη μου, δε θα πει συζητώ. Και πολύ λιγότερο αντιδικώ όταν κανείς αντιδικεί δε συζητεί. Διαλέγομαι θα πει συζητώ υπό όρους, με προϋποθέσεις και με επιδιώξεις.           Παπανούτσος

Ορισμός

          Διάλογος είναι η προσπάθεια προσέγγισης και αλληλοκατανόησης δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων και την επίλυση τυχόν διαφορών.

Προϋποθέσεις γόνιμου διαλόγου

          Ο διάλογος, ως ύψιστη μορφή επικοινωνίας ανθρώπων και ως καθοριστική μέθοδος επίλυσης διαφορών, θέτει ορισμένες σαφείς και συγκεκριμένες απαιτήσεις ΄

          α ] Σεβασμός προς το συνομιλητή, αναγνώριση της προσωπικότητας του και αποδοχή των σκέψεων του με καλοπροαίρετο πνεύμα.

          β ] Καθαρότητα σκέψης, ικανότητα διαλόγου [ γνώση του θέματος, ευστροφία και καλή διάθεση, αντικειμενική και ορθή κριτική, αποστασιοποίηση από δογματικές και φανατικές αντιλήψεις, απουσία μισαλλοδοξίας, ειλικρίνεια, πολιτισμένη αντιμετώπιση του συνομιλητή «να σέβεσαι αυτόν που διαφωνεί μαζί σου και να τον ευγνωμονείς, γιατί προσφέρει μία διαφορετική και ίσως πιο σωστή ιδέα και πιθανότατα συμπληρωματική στη δική σου « { Βώρος } και γενικότερα, εκτός από την γνώσεις και τον αλληλοσεβασμό, απαιτείται καλοπροαίρετη διάθεση. ]

          γ ] Δημοκρατικό πολίτευμα, ελευθερία λόγου, σκέψης και έκφρασης [ τα ολοκληρωτικά καθεστώτα φημίζονται για τη φίμωση και το στραγγαλισμό του διαλόγου ], ισότιμη και κατάλληλη θεώρηση της αξίας και των στόχων που θέτει ο διάλογος και το συγκεκριμένο θέμα.

          Οι απόψεις των συνομιλητών είναι ισότιμες και σε καμία περίπτωση δεν αξιολογούνται εκ των προτέρων με την οικονομική κοινωνική θέση των διαλεγομένων. Η υποστήριξη των θέσεων και των απόψεων πρέπει να στηρίζεται σε αποδείξεις και τεκμήρια και να μην παρασυρόμαστε σε αοριστολογίες. «τίποτε δε μου αρέσει περισσότερο, όταν μιλώ μ’ έναν άνθρωπο, παρά να βλέπω να μου φέρνει μια αντίρρηση και η αντίρρηση αυτή να στηρίζεται σε ακλόνητα επιχειρήματα. { Καζαντζάκης }.

Σημασία διαλόγου

          1.Δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να γίνει αυθύπαρκτη οντότητα    το άτομο, ως γνωστό, είναι κοινωνικό ον, κινείται στο περιβάλλον και δέχεται πολλαπλές επιδράσεις από αυτό. Εκφράζει την προσωπική του άποψη, αναπτύσσεται το αίσθημα ευθύνης του, απαραίτητο στοιχείο για τη βελτίωση της κοινωνικής ζωής.

          2.Οδηγεί στην πνευματική ανάπτυξη, αφυπνίζονται και αποδεσμεύονται οι τεράστιες πνευματικές δυνατότητες που κρύβει κάθε άνθρωπος. Αρχίζει μια πνευματική άμιλλα ανάμεσα στις διαφορετικές προσωπικές απόψεις που ευνοεί την κατάκτηση της γνώσης. Αποκλείεται ο μονόλογος, που οδηγεί στην πνευματική στειρότητα, και ο κάθε άνθρωπος, ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα, συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο.

          3. Μαθαίνει ο άνθρωπος να σκέφτεται, να στοχάζεται, να έχει άποψη. Προβληματίζεται κι επιζητά λύσεις, προβάλλει τις απόψεις του και τις υπερασπίζεται, κρίνει και κρίνεται για τις θέσεις του

          4. Ο διάλογος βοηθά τον άνθρωπο να διαπλάσει δημοκρατική προσωπικότητα. Μαθαίνει να υποχωρεί στο συλλογικό συμφέρον, να εργάζεται για το κοινωνικό σύνολο. Υποχωρεί η προκατάληψη και ο δογματισμός και δημιουργεί ανθρώπους με κατανόηση.

          5. Όταν γίνεται δημόσια, συντελεί στη δημοκρατική λειτουργία της κοινωνίας, των θεσμών, βοηθά στην ενεργοποίηση της κοινής γνώμης. Χτυπά την αντικοινωνικότητα, την παθητικότητα, τη διαφθορά, ενώ η δημόσια κριτική με αντικειμενικό διάλογο ανεβάζει το επίπεδο της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής.

          6. Βοηθά στην κοινωνικοποίηση του ατόμου, ακόμα και αν υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες ΄ έτσι το άτομο κρατώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, ζει σε αρμονικό περιβάλλον, βελτιώνοντας το πνευματικό και πολιτιστικό του επίπεδο.

          7. Σήμερα, που η ανθρωπότητα μαστίζεται από πολλαπλά προβλήματα, ο διάλογος μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση και στην αντιμετώπιση τους.

          8. Η έλλειψη διαλόγου οδηγεί στην απομόνωση, την αποξένωση, στο συναγωνισμό, στις συγκρούσεις, στις αντιθέσεις, στους πολέμους.

          9. Είναι μορφή πνευματικής επικοινωνίας που αποκλείει το δογματισμό, κινητοποιεί τη σκέψη, υψώνει το συνομιλητή σε σεβαστή προσωπικότητα.

Γ.  Η σημασία του διαλόγου στις διάφορες μορφές κοινωνικής ζωής :

α)  Διάλογος και δημοκρατία:   δε νοείται δημοκρατικό πολίτευμα όταν απουσιάζει ο διάλογος. Το στήριγμα της δημοκρατικής και ευνομούμενης πολιτείας είναι ο διάλογος, μέσα από τον οποίο είναι δυνατό να ληφθούν οι ορθότερες αποφάσεις, να προκριθούν οι καλύτερες λύσεις.  Ο έλεγχος, εξάλλου, της εξουσίας επιτελείται μέσω του διαλόγου των πολιτικών φορέων, αλλά και των απλών μα συνειδητών πολιτών.

β) Διάλογος και επιστήμη:  ο διάλογος είναι το πολυτιμότερο εργαλείο της επιστημονικής έρευνας. Προάγει και ελέγχει τη γνώση, με τον πολλαπλασιασμό και την ανάφλεξη των αποριών, με τη διαρκή ανανέωση του προβλήματος.  Διότι το πνεύμα που βρίσκεται σε εγρήγορση δεν δέχεται τελικές λύσεις.  Προχωρεί σε μια πορεία γεμάτη θέσεις και αντιθέσεις, παραδοχές και απορρίψεις, ώσπου να προσεγγίσει την αλήθεια.

γ) Διάλογος και τέχνη: ο πολιτισμός γενικά αλλά και οι τέχνες ειδικότερα προωθούνται με το διάλογο, ο οποίος ευνοεί την ανταλλαγή ιδεών και στοιχείων έμπνευσης ανάμεσα στους καλλιτέχνες και συντείνει στη δημιουργική σύγκρουση καλλιτεχνικών ρευμάτων. Από την άλλη πλευρά, ο διάλογος ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον τεχνοκριτικό δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να κατανοήσει τα καλλιτεχνήματα, ώστε να τα απολαύσει βαθύτερα και ουσιαστικότερα.

δ) Διάλογος και εκπαίδευση: η διαδικασία της μάθησης αποτελεί μια ιδεολογική περιπέτεια, που αποδίδει τα μέγιστα μέσα από το διάλογο.  Η νεότερη παιδαγωγική δε σταματά να τονίζει ότι ο διάλογος είναι το καλύτερο μέσο για τη μετάδοση γνωστικών στοιχείων, καθώς κινητοποιεί το ενδιαφέρον του παιδιού και συμβάλλει στην αυτόνομη δραστηριοποίησή του. Συντελεί έτσι στην κοινωνικοποίηση των εκπαιδευομένων.

ε) Διάλογος και διαπροσωπικές σχέσεις : στην  εποχή μας,  εποχή  της επικοινωνιακής κρίσης ανάμεσα στους ανθρώπους, ο διάλογος συντελεί στη βελτίωση της επικοινωνίας και των διαπροσωπικών σχέσεων, ενεργοποιώντας τις ηθικές δυνάμεις κάθε ατόμου (φιλία, σεβασμό. . . ). Ακόμη μπορεί να αποφορτίσει το βεβαρημένο ψυχικό κόσμο του σύγχρονου ανθρώπου και να του εμφυσήσει αισιοδοξία και ενθουσιασμό για τη ζωή. ("Η ψυχή αποφυλακίζεται από τα προβλήματά της διαμέσου του διαλόγου").

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ  ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ   ΣΧΕΣΕΩΝ

            α] Ποιά βασικά προβλήματα παρατηρούνται στις σχέσεις των ανθρώπων σήμερα ;

            β] Ποιές είναι οι αιτίες που τα προκαλούν ;

            γ] Προτείνετε τρόπους βελτίωσης της κατάστασης ;

 Α] 1.Εγκληματικότητα, βία, φανατισμός, μισαλλοδοξία, διαφθορά, πορνεία, ρατσισμός, εκμετάλλευση των ανθρώπων και των λαών, ανταγωνισμός, ατομικισμός και εγωισμός.

 2. Κοινωνική ανισότητα, διακρίσεις σε βάρος των οικονομικά και κοινωνικά αδύναμων, διακρίσεις σε βάρος των μειονοτήτων, ανισοτιμία σε βάρος των γυναικών, προβλήματα στις σχέσεις των δύο φύλων και κατ’ επέκταση στις διαπροσωπικές σχέσεις με άμεση συνέπεια τη δημιουργία προβλημάτων στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και την έλλειψη υποδομής για ένα καλύτερο αύριο.

 3. Τυποποιημένος τρόπος ζωής, απανθρωποποίηση, μοναξιά, αλλοτρίωση, αποξένωση, έλλειψη επικοινωνίας, υλικός ευδαιμονισμός και ανάπτυξη οικονομικού τύπου ανθρώπου που αδιαφορεί για την πνευματική ανάταση του πολιτισμού που έχει περιέλθει σε λήθαργο

 4. Διάσταση γενεών, σύνθλιψη ανθρώπινης προσωπικότητας, ασυνειδησία, κολακεία, καταχρήσεις, δωροδοκία, εξοπλισμοί που διαρκώς αυξάνονται και περιφερειακές συγκρούσεις με το φόβο επέκτασης.

 5. Αδιαφορία για τα κοινά, πνευματικός μαρασμός, έλλειψη ιδανικών και αξιών, μόλυνση περιβάλλοντος, υποσιτισμός, ανεργία.

 Β] 1.Υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής που φέρνει αντιμέτωπους τους ανθρώπους, τους αλλοτριώνει, τους αποπροσανατολίζει.

 2. ΄Έλλειψη γνώσης, κακής παιδείας κι επομένως αδυναμίας για σωστή αξιολόγηση των παραμέτρων και των γενεσιουργών αιτιών.

 3. ΄Έλλειψη ολόπλευρης προετοιμασίας του ανθρώπου καθώς δεν υπάρχουν ιδανικά, αξίες, θεσμοί και αμφισβητούνται οι φορείς κοινωνικοποίησης.

 4. Συγκεκριμένη προσπάθεια διάβρωσης της ανθρώπινης συνείδησης, αμοραλισμός, εξαγορά των ανθρώπων, λανθασμένος τρόπος ζωής και αποδοχή των υλικών στόχων με παράλληλη ατόνωση της πνευματικής ζωής.

 5. Λανθασμένη παρέμβαση του κράτους που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ολίγων δημιουργώντας αντιθέσεις τόσο μεταξύ των πολιτών κλονίζοντας τις διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και μεταξύ των κρατών υποθάλποντας το σωβινισμό και τον εθνικισμό.

 Γ] 1. Ενεργοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα μέσα από κοινωνικούς φορείς { τοπική αυτοδιοίκηση, συλλόγους } για αντιμετώπιση των προβλημάτων. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί μαθαίνει ο άνθρωπος να αγωνίζεται, αποκτά νόημα και περιεχόμενο η ζωή του, διαπαιδαγωγείται κοινωνικά, συνδέεται ουσιαστικά με άλλους ανθρώπους.

 2. Ριζική αναμόρφωση του περιεχομένου της παιδείας :

α. Ολόπλευρη προετοιμασία του ανθρώπου για τη ζωή.

β. Ιδιαίτερη προσπάθεια για καλλιέργεια επιστημονικής και ανθρωποπλαστικής κοσμοθεωρίας.

γ. Προετοιμασία για δημιουργική εργασία και δημιουργική κάλυψη του ελεύθερου χρόνου.

 3. Η πολιτεία πρέπει :

α. Να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής, πολιτικής υπέρ όλων των πολιτών.

β. Να αναμορφώσει ριζικά τα προγράμματα της εκπαίδευσης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

γ. Να σέβεται τα ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα των πολιτών και να προβάλλει θετικά πρότυπα κάνοντας έντονο ιδεολογικό αγώνα με βάση την επιστημονική γνώση εναντίον των λαθεμένων προτύπων.

δ. Να πάρει μέτρα τσακίσματος των κυκλωμάτων της διαφθοράς και να μεριμνά για την περιφρούρηση του δημοκρατικού πολιτεύματος, που αποτελεί προϋπόθεση ανάπτυξης ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

 4. Απόρριψη του ανθρωποκεντρισμού και εγωκεντρισμού, αγώνας των ανθρώπων για το ξεπέρασμα των οικουμενικών προβλημάτων, για αφοπλισμό και συνεργασία μεταξύ των λαών με πνεύμα κατανόησης και αλληλεγγύης.

                               ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ   ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ   ΣΧΕΣΕΩΝ

       Ο κόσμος που ζούμε καθημερινά όλο και περισσότερο, όλο και βαθύτερα απογυμνώνεται από τις αξίες και τις αυθεντίες, αφού η συνεχιζόμενη απομάκρυνση των ανθρώπων μεταξύ τους αποτελεί την πλέον πυορροούσα πληγή που διαρκώς θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την ανθρώπινη υπόσταση αλλά και την πνευματική ανάταση και καθετί πνευματικό κατορθώσαμε να διαφυλάξουμε σ΄ αυτήν την άσωτη εποχή. Όλοι γνωρίζουμε το ΄΄διαζύγιο΄΄ των διαπροσωπικών σχέσεων και την κρίση των ανθρώπινων σχέσεων. Αναφερθείτε στα προβλήματα που δημιουργούνται στις αιτίες που τα προκαλούν και προτείνετε τρόπους βελτίωσης της κατάστασης.

                

       Αποτελεί κοινή διαπίστωση η κρίση της εποχής μας κι εύκολα πλέον αποδεχόμαστε χαρακτηρισμούς που στηλιτεύουν τον κόσμο που ζούμε. Βρισκόμαστε λίγα μόλις χρόνια πριν την ανατολή του εικοστού πρώτου αιώνα κι έχουμε τη δυνατότητα ν΄ αναπολήσουμε και να ξεσκονίσουμε τον εικοστό αιώνα. Δυστυχώς, θα απογοητευτούμε : δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, καταστροφές, μόλυνση, έξαρση πυρηνικών όπλων αλλά βέβαια και τεράστια τεχνολογική ανάπτυξη με αποτέλεσμα την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Μέσα, όμως, στις πολλές αντιφάσεις του σύγχρονου πολιτισμού η μεγαλύτερη και πιο ακραία θεωρείται η περιθωριοποίηση του ίδιου του ατόμου, η αποξένωση του, η μοναξιά που νιώθει.

       Ο άνθρωπος απορροφημένος από εφήμερες υλικές απολαύσεις, από την ίδια την εποχή στην οποία ζει, αλλοτριώνεται, φθίνει, αδιαφορεί για την πνευματική του ανάταση και τη διαφύλαξη ανώτερων ανθρωπιστικών ιδανικών. Η αδράνεια και η στασιμότητα της ψυχικής του ηρεμίας, ο παγιοποιημένος τρόπος συμπεριφοράς αποστασιοποιεί το σύγχρονο άνθρωπο από υψηλές ιδέες, αποτελματώνει τον ψυχικό του κόσμο και ο μονοδιάστατος πλέον και χρησιμοθηρικός άνθρωπος αδιαφορεί για τον Άνθρωπο.

       Οι διατομικές σχέσεις υφίστανται κρίση και η ανθρώπινη ύπαρξη αλλοτριώνεται. Ο περιχαρακωμένος άνθρωπος της εποχής μας εθελοτυφλεί στα πολλαπλά προβλήματα που καθημερινά τον απασχολούν κι έχει επιδοθεί σ’ ένα ξέφρενο και ανούσιο αγώνα διεκδίκησης και απόκτησης κάθε υλικού αγαθού, περιφρονώντας ή και αδιαφορώντας για καίρια και ζωτικά ζητήματα που άπτονται άμεσης αντιμετώπισης. Ο τυποποιημένος τρόπος ζωής, ο υλικός ευδαιμονισμός, η κοινωνική ανισότητα, οι διακρίσεις των οικονομικά ασθενεστέρων ή και των διαφόρων μειονοτήτων, η ανισοτιμία είναι προβλήματα που χαρακτηρίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις σε κοινωνικό επίπεδο. Ο άνθρωπος ΄΄ διαμελίζεται ΄΄ αφιερώνοντας ίσως όλο τον ελεύθερο χρόνο του στην αναζήτηση άλλων ΄΄ευτυχέστερων΄΄ κατευθύνσεων. ΄Εχει περιέλθει σ’ ένα αδιέξοδο, σε μια παράλογη κατάσταση ενώ η παραφροσύνη, η απάθεια, ο εξοστρακισμός καθετί χρηστού αποτελούν, σύμφωνα με τους απαισιόδοξους γνωρίσματα της σημερινής κοινωνίας.

       Η εγκληματικότητα, η βία, ο φανατισμός, η διαφθορά, οι πόλεμοι εμφύλιοι και μη, ο ρατσισμός και ο αθέμιτος ανταγωνισμός στοιχειοθετούν με μία λέξη την αλλοτρίωση, τον υποβιβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, τη σήψη και τη φθορά της κοινωνικής ζωής. Ο άνθρωπος εγκλωβισμένος στις ΄΄συμπληγάδες ΄΄ που ο ίδιος δημιούργησε νιώθει ένα εσωτερικό κενό, συνειδητοποιεί την ηθική παρακμή και διαπιστώνει το υπαρξιακό κι επικοινωνιακό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιπέσει. Οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται σε καμπή, σε μια φθίνουσα πορεία και καθημερινά όλοι μας το αντιλαμβανόμαστε : η αδιαφορία, η δυσκολία επικοινωνίας και κατ’ επέκταση η συνεχώς λιγότερη και δυσκολότερη συνεννόηση με το συνάνθρωπο αποτελούν τραγικές διαπιστώσεις. Η εξατομίκευση, η αντικειμενικοποίηση της ζωής στη σύγχρονη πόλη, που οφείλονται στον άξενο και απάνθρωπο χαρακτήρα της, θέτουν σε βαθιά δοκιμασία την ψυχική ισορροπία του μέσου ανθρώπου, καθώς το επικοινωνιακό αδιέξοδο επιτείνεται.

       Παράλληλα, η κερδοσκοπία, η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, ο παρασιτισμός, ο μυστικισμός, η αύξηση των διαζυγίων και τα διάφορα προβλήματα μεταξύ των δύο φύλων, το διαγενεαλογικό χάσμα, οι καταχρήσεις συμπληρώνουν το ΄΄παζλ΄΄ των προβλημάτων, συνθέτοντας ένα πολύπλευρο και πολυδιάστατο σύμπλεγμα, ένα λαβύρινθο από τον οποίο ο άνθρωπος, αν θέλει να ξανακερδίσει τη χαμένη και αλλοτριωμένη ζωντάνια του, πρέπει ν’ αναζητήσει δρόμους διαφυγής, ν’ αναθεωρήσει τη στάση του απέναντι στη ζωή και στις αξίες της και να προσεγγίσει την πρόοδο μέσα από την ηθική και πνευματική καλλιέργεια.

       Όμως, η απλή παράθεση και απαρίθμηση των προβλημάτων δε σημαίνει ταυτόχρονα κι επίλυση τους. Η αναζήτηση των παραμέτρων που δημιουργούν το πρόβλημα, η εύρεση και η θεραπεία των γενεσιουργών αιτιών κρίνεται αναγκαία τόσο για την άμεση όσο και για την καλύτερη και σωστότερη αντιμετώπιση τους.

            Ειδικότερα, σήμερα υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής μία κυρίαρχη αντίληψη που φέρνει αντιμέτωπους τους ανθρώπους, τους αλλοτριώνει, τους αποπροσανατολίζει. Ο άνθρωπος καθώς ζει σε μια υλιστική και καταναλωτική κοινωνία, όπου κυριαρχεί ο υλικός ευδαιμονισμός, η αναθεώρηση και ο παραγκωνισμός ανώτερων ιδανικών και αξιών, πελαγοδρομεί, νιώθει ότι πρέπει ν’ απορρίψει συγκεκριμένους τρόπους ζωής που δε συμβαδίζουν με το ΄΄σύγχρονο και προοδευτικό΄΄ κόσμο, να μαζοποιηθεί και ΄΄να παίξει με νέους κανόνες΄΄ από όπου όμως απουσιάζουν οι κανόνες.

       Η παιδεία στο σημείο αυτό έχει πρωταρχικό ρόλο καθώς είναι ικανή να εμφυσήσει τα κατάλληλα εφόδια, τις προϋποθέσεις εκείνες που θα σταθούν φραγμός στα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Όμως, κατά γενική ομολογία, η χαμηλή και υποβαθμισμένη παιδεία, η αδιαφορία όλων των υπευθύνων φορέων, επαυξάνουν τα προβλήματα, αφού η διαφορετική οπτική γωνία αντιμετώπισης των προβλημάτων από μορφωμένους και απαίδευτους δεν μπορεί να θεωρηθεί ως λύση. Η υποβαθμισμένη όμως παιδεία αλλά και η παροχή ανούσιων και άκριτων γνώσεων διαιωνίζουν τη φθοροποιό κατάσταση.

       Ο άνθρωπος δεν έχει τα κατάλληλα ψυχικά και πνευματικά εφόδια ν’ αντιμετωπίσει την κατάσταση, ν’ αντισταθεί στη μαζοποίηση και αποπροσωποποίηση του και μοιραία υποκύπτει. Η οργάνωση της κοινωνίας, ο ξέφρενος κι εξαντλητικός ρυθμός ζωής, το άγχος αλλά και η διαφθορά αναγκάζουν το άτομο να προσεταιριστεί τον υπάρχοντα ρυθμό ζωής άκριτα, χωρίς ενδοιασμούς και σκέψεις, καθώς νιώθει αδύναμος να αντιδράσει.

       Η διαφθορά, ο αποπροσανατολισμός του ατόμου από ανώτερα ιδανικά, αξίες, η κρίση των θεσμών, η εμφάνιση κι επικράτηση ιδεολογιών και θρησκευμάτων που καλλιεργούν τη μισαλλοδοξία, το έγκλημα διαβρώνουν τις ανθρώπινες σχέσεις, υποθάλπουν την περιθωριοποίηση, τη μοναξιά και γενικότερα την αντικοινωνική συμπεριφορά του ατόμου με συνέπειες οδυνηρές για τον ίδιο και την κοινωνία ευρύτερα. Άμεση απόρροια είναι ο μονοδιάστατος άνθρωπος, η ελλιπής ανάπτυξη της προσωπικότητας του και η έλλειψη μιας σωστής και ολόπλευρης προσωπικότητας του ατόμου. Επομένως, ο άνθρωπος εντάσσεται στους κοινωνικούς μηχανισμούς αλλοτριωμένος, με ασθενή αντίληψη κι ελλιπή ηθικά και πνευματικά εφόδια και γίνεται εύκολα αφετηρία προβλημάτων και δεινών.

       Τέλος, η παρέμβαση της πολιτείας που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΄΄ολίγων΄΄ οδηγεί σε αντεγκλήσεις και αντιδικίες δημιουργώντας προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η μεροληπτική στάση της πολιτείας δημιουργεί πολλά εύλογα ερωτηματικά, δυσφορία και αγανάκτηση από τους πολίτες που βλέπουν διαχωρισμό τους σε κατηγορίες και αρκετά συχνά τα συμφέροντα τους να καταπατούνται ή να εφαρμόζεται πολιτική ΄΄ισχυρών και ανίσχυρων΄΄. Η θεώρηση και αποδοχή μιας τέτοιας πολιτικής εξαναγκάζει τους πολίτες στην περιφρούρηση των δικαιωμάτων τους ακόμα και αν έρθουν σε ρήξη με τις αντίπαλες κοινωνικές ομάδες.

       Ο άνθρωπος εγκλωβισμένος σ’ ένα πλέγμα κοινωνικών σχέσεων, που κάθε άλλο παρά αισιόδοξο κι ελπιδοφόρο είναι, αναζητά τρόπους διάσπασης και διαφυγής του, ώστε να κάνει τη ζωή του πιο ανθρώπινη. Η κοινωνική συμβίωση βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, καθώς δεν αρκεί μόνο η διαπίστωση ότι νοσεί αλλά απαιτείται και η άμεση θεραπεία της προς όφελος όλων.

       Πρωταρχικά, πρέπει να ευαισθητοποιηθεί ο ίδιος ο άνθρωπος και να συναισθανθεί το χρέος του απέναντι στους συνανθρώπους του αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, μέρος του οποίου αποτελεί. Η συνειδητοποίηση της σημασίας και του ρόλου που μπορεί ο άνθρωπος να διαδραματίσει στην αναβάθμιση της κοινωνίας και άμεσα της δικής του προσωπικότητας ως μέλος της κοινωνίας καθιστά αναγκαία την εξύψωση του. Η σωστή διαπαιδαγώγηση, το πνευματικό περιεχόμενο της ύπαρξης του, η πνευματική, ηθική καλλιέργεια του, η ανθρωπιστική παιδεία ευρύτερα παρέχουν στον καταπονεμένο ηθικά άνθρωπο τα ψυχικά και ηθικά εφόδια, ώστε ν’ αποφύγει την απανθρωποποίηση και την αλλοτρίωση.

       Παράλληλα, απαιτείται αγώνας για την αναμόρφωση και οργάνωση της ίδιας της πολιτείας, η οποία, αν επιθυμεί την ανακαίνιση και την εύρυθμη λειτουργία της, πρέπει ν’ αντιμετωπίσει και να δώσει άμεσες λύσεις στο πρόβλημα των ανθρώπινων σχέσεων εφαρμόζοντας ενιαία, ισότιμη, αμερόληπτη και δίκαιη πολιτική απέναντι σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από ιδεολογικές τοποθετήσεις και πολιτικές αντιπαραθέσεις. Η οικονομική και πνευματική επιφάνεια των πολιτών δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως στοιχείο προσδιορισμού της αξίας, της κοινωνικής θέσης και αντιμετώπισης του, όπου η κοινωνία θα εφαρμόζει δύο μέτρα και σταθμά. Η θέσπιση ειδικών μέτρων προστασίας των οικονομικά ΄΄αδυνάτων΄΄, η παροχή κάθε βοήθειας και η ευνοϊκή, κατά ένα ποσοστό, μεταχείριση τους μπορεί να επιφέρει αλλαγές στην οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας, και εύλογα εξάλειψη των παραμέτρων που στοιχειοθετούν τις οικονομικές συγκρούσεις.

       Ο εκδημοκρατισμός της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, ο σεβασμός των δικαιωμάτων του πολίτη, η προβολή θετικών προτύπων, υψηλών στόχων και ιδανικών, η αναμόρφωση και ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου της εκπαίδευσης και η τεράστια συμβολή των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην εξάλειψη των λαθεμένων προτύπων και η προβολή των υψηλών και ανθρωπιστικών στόχων μπορούν ν’ αποτελέσουν το ΄΄τείχος΄΄ στην παρακμή και αλλοίωση του ανθρωπιστικού περιεχομένου του ανθρώπου. Πραγματικά, όπως ετυμολογείται και από τον όρο ΄΄άνθρωπος΄΄ άνω θρώσκω = κοιτάζω ψηλά επιδίωξη και στόχος του άνθρώπου είναι η ηθική και πνευματική αναβάθμιση του αφού σε τεχνολογικό επίπεδο ήδη βρίσκεται ψηλά.

       Ταυτόχρονα, η αναθέρμανση του ενδιαφέροντος των ανθρώπων για τα κοινά, η συμβολή των φορέων κοινωνικοποίησης οικογένεια, σχολείο, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πολίτη, η απόρριψη του ατομοκεντρικού μοντέλου ανάπτυξης και του εγωκεντρισμού αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στην ανάπτυξη φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, μέσα στα οποία εντάσσεται και η κρίση των διαπροσωπικών σχέσεων.

       Τέλος, η συνεργασία όλων μας για την αντιμετώπιση των μεγάλων οικουμενικών προβλημάτων, αφοπλισμού, μόλυνσης, ναρκωτικά, ασθένειες, πέρα από ιδεολογικές και πολιτικές ιδιαιτερότητες, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αποτελούν τα βάθρα στα οποία πρέπει να στηριχθεί ο άνθρωπος για την αναθέρμανση των σχέσεων του και την αποπομπή του από ένα κόσμο άξενο, μονότονο, αλλοτριωμένο.

       Δυστυχώς, όλοι έχουμε αποφανθεί για το χαρακτήρα της κρίσης των ανθρώπινων σχέσεων, που αντιμετωπίζουμε σήμερα και βέβαια δεν είναι καθόλου πρόωρα να προβλέψουμε τις πιθανές εξελίξεις και διαστάσεις της. ΄΄ Ενας κόσμος που θα στηρίζεται στο δόγμα του ατομικισμού και εγωκεντρισμού, στην ιδεολογία του ισχυρού, στην περιφρόνηση και στην περιθωριοποίηση των αδυνάτων δεν είναι ανθρώπινος κόσμος, ούτε μπορεί να υπάρξει πρόοδος και ανάπτυξη. Ο άνθρωπος, αν εξακολουθήσει να προχωρά μόνος του, βασιζόμενος στις δικές του δυνάμεις, θα φτάσει στο τέρμα, θα γίνει έρμαιο των παθών του και η κοινωνία θα οδηγηθεί στο τέλμα συμπαρασύροντας μαζί της και τον άνθρωπο, που αδιαφορώντας για το συνάνθρωπο του, οδηγήθηκε στην αλλοτρίωση, στην αδράνεια, στην αδιαφορία για την ίδια του την ανθρώπινη ύπαρξη, την υπόσταση ΄ θα γίνει ο αυτόχειρας του ίδιου του πολιτισμού του, της ίδιας της ύπαρξης του, καθώς είναι αδύνατη η μοναχική πορεία και πρόοδος του.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ

Oι κοινωνικές κρίσεις που ξεσπούν συχνά στην παγκόσμια κοινότητα υποστηρίζεται, παρά τα πολλά αίτια ότι μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν μ’ ένα κοινωνικό προγραμματισμό που θ’ αφορά όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Κατά τη γνώμη σας :

α] Ποια τα αίτια αυτών των παγκόσμιων κοινωνικών κρίσεων ;

β] Ποια αναγκαιότητα επιβάλλει την ύπαρξη του κοινωνικού προγραμματισμού και σε ποιους τομείς μπορεί να εφαρμοσθεί ;        

γ] Πως αυτός θα πραγματοποιηθεί ;

δ] Υπάρχουν αρνητικά στοιχεία για το άτομο από την εφαρμογή του και ποια ;

 ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ

1.    Kοινωνική κρίση: Διάβρωση ανθρώπινων σχέσεων, έλλειψη ανθρωπιστικών ιδανικών, αξιών, σήψη κοινωνίας όπου ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε απάνθρωπο στις διαπροσωπικές σχέσεις.

2.    Οικονομική κρίση : Οικονομική εκμετάλλευση και αφαίμαξη των αδυνάτων.

3.    Πολιτική κρίση :Πολιτική αναρχία, εθνικιστικές συγκρούσεις,, επικράτηση ολοκληρωτικών δικτατορικών καθεστώτων, κλυδωνισμός δημοκρατίας, ιδεολογικές συγκρούσεις, επιβολή πολιτικής βούλησης ισχυροτέρων κρατών.

4.    Απειλή σταθερότητας :Σε παγκόσμιο αλλά και σε τοπικό επίπεδο η ειρήνη είναι επισφαλής και η σταθερότητα αμφισβητείται.

ΑΙΤΙΑ

 Α] Μηχανοποίηση και τυποποίηση τρόπου ζωής,ο άνθρωπος απανθρωποποιείται, αμφισβητεί ανθρωπιστικές αξίες και η πορεία του είναι φθίνουσα. Ο άνθρωπος οδηγούμενος από άκρατο ενθουσιασμό κι εγωπάθεια στρέφεται εναντίον του συνανθρώπου του για να ικανοποιήσει το αίσθημα υπεροχής και εγωπάθειας, εκμεταλλευόμενος την αδυναμία του με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται εθνικισμός, σωβινισμός, εγωκεντρισμός.

 Β] Ατομικισμός,, διαφθορά, κοινωνία του υλικού ευδαιμονισμού και της τεχνολογικής επανάστασης με παράλληλη αδιαφορία της πνευματικής καλλιέργειας. Παρακμή και κρίση των φορέων κοινωνικοποίησης οικογένεια, σχολείο, κοινωνία, αφού η παιδεία έχει αλλοιωθεί, η οικογένεια αμφισβητείται ενώ η κοινωνία έχει περιέλθει σε ΄΄ δίνη΄΄.

 Γ] Διάφορα οικονομικοκοινωνικά και πολιτικά συμφέροντα, επικράτηση ισχυροτέρου και συμφέροντα ανεπτυγμένων χωρών, που παραβλέπουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αξία θυσιάζοντας τη στο ΄΄βωμό΄΄ του χρήματος.

 Δ] Αδρανοποίηση ηθικών φραγμών, καλλιέργεια αντιθέσεων από οργανωμένα συμφέροντα, ψυχική απομόνωση του ατόμου.

 Ε] Αχαλίνωτη τεχνολογική εξέλιξη και ανάπτυξη βιομηχανίας στο όνομα της οποίας θυσιάστηκαν ακόμα και άνθρωποι [ πειράματα βιολογικών όπλων από Ε.Π.Α και πρώην Ε.Σ.Σ.Δ] που οδήγησε στην αντικειμενικοποίηση του ατόμου, στον προσδιορισμό του ως υλική αξία.

 ΣΤ] Αδυναμία του κοινωνικού συστήματος να προσεγγίσει τη νεολαία, που διακατέχεται από αμφισβήτηση του ίδιου του κοινωνικού συστήματος.

 Β. ΕΡΩΤΗΜΑ

            Τα πολύπλευρα προβλήματα και η συνθετικότητα της ζωής απαιτούν μία προσεκτική επέμβαση για την άρση του αδιεξόδου, που διαρκώς διευρύνεται.

            Ο ταχύς ρυθμός ζωής, η δημιουργία αστικών κέντρων, η εγκληματική παρέμβαση του ατόμου στη φύση, η διάρρηξη των ανθρώπινων σχέσεων, η μοναξιά και η περιθωριοποίηση, η εκμετάλλευση του απρόσωπου πλέον ανθρώπου, η παρακμή θεσμών, αξιών αποστασιοποιούν το άτομο από την αξία της ζωής. Ο παράφορος και εξωφρενικός ρυθμός βιομηχανοποίησης,η νέκρωση της. πνευματικής καλλιέργειας, δημιουργεί υλιστές με κριτήρια αντιανθρώπινα, ωφελιμιστικά.

            Η επικράτηση της ειρήνης και η αποφυγή ενός ολοκαυτώματος η σύσφιξη των ανθρώπινων σχέσεων, η επικράτηση πνεύματος αλτρουισμού έναντι του σωβινισμού και του ρατσισμού, η συνεργασία των λαών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων επιβάλλει έναν ευρύτερο κοινωνικό σχηματισμό για ν’ αποφύγει ο άνθρωπος την πλήρη απανθρωποποίηση του.

            Οι τομείς όπου μπορεί να εφαρμοσθεί δεν μπορούν να διαχωριστούν καθώς είναι άρρηκτα δεμένοι. Οι φορείς κοινωνικοποίησης πρέπει να αναθεωρήσουν τις πρακτικές τους, παρέχοντας ιδιαίτερα στους νέους εφόδια πνευματικής κατάρτισης, ώστε να αποκτήσουν ανθρωπιστική παιδεία. Ο πολιτισμός και γενικότερα η κουλτούρα μας πρέπει να είναι ανθρωποπλαστική με βάση τον άνθρωπο. Η φιλοσοφία της ζωής δε βρίσκεται στα χρήματα κι επομένως κάθε απεπλισμένη προσπάθεια απόκτησης τους εξοστρακίζει τον άνθρωπο από τις βασικές του επιδιώξεις.

 Γ. ΕΡΩΤΗΜΑ

            Υπεύθυνοι για την εφαρμογή του δεν είναι άλλοι από τους φορείς κοινωνικοποίησης, καθώς αυτοί έχουν τα απαιτούμενα ΄΄μέσα΄ ΄ για τη σωστή και απρόσκοπτη λειτουργία του.

            Η αλλαγή της συλλογικής ζωής, η αλλαγή αντιλήψεων και νοοτροπίας, η ανάπτυξη περισσότερων πρωτοβουλιών από τα μέλη του κοινωνικού συνόλου, η συμμετοχή τους στους δημοκρατικούς θεσμούς και στα κέντρα λήψης αποφάσεων, η συγκεκριμενοποίηση κάθε τομέα και η παράλληλη αυτόνομη λειτουργία του έχουν ως αποτέλεσμα τη σωστότερη εφαρμογή του κοινωνικού προγραμματισμού.

            Η αποκέντρωση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, ο σχεδιασμός και η βαθύτερη μελέτη πριν τη λήψη των αποφάσεων, ο πολυκερματισμός και η εξειδίκευση της εργασίας και των διαφόρων τομέων της συλλογικής ζωής και τέλος ο συγκερασμός των αποτελεσμάτων και η χάραξη μιας κοινής συλλογικής πορείας με μακροπρόθεσμα προγράμματα θέτουν τις βάσεις ενός υγιούς και άρτια οργανωμένου κοινωνικού προγραμματισμού.

Δ. ΕΡΩΤΗΜΑ

            Θέτει προκαθορισμένα όρια δράσης στο άτομο το οποίο αναγκάζεται να ακολουθήσει. Ετσι, η ζωή του τυποποιείται, ακολουθεί μια ρουτίνα με αποτέλεσμα να χάνεται η δημιουργικότητα, η αυτοέκφραση του, η ελευθερία βούλησης και σκέψης. Ο άνθρωπος χάνεται και ασφυκτιά στις ΄΄συμπληγάδες΄΄ της κοινωνίας δεν αναπτύσσει την κριτική του ικανότητα, γίνεται άβουλο ον, μεταβάλλεται σε ΄΄ρομπότ΄΄, μηχανοποιείται.

 Αναγκαία η εύρεση της χρυσής τομής για ν’ αποφύγει ο άνθρωπος την τυποποίηση και μηχανοποίηση της ζωής του.

ΑΝΑΠΤΥΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

                        Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι στην εποχή μας εχουν συσσωρευτεί πάρα πολλά προβλήματα που προσδίνουν μία απαισιοδοξία, μία αρνητική θεώρηση της ζωής. Ο άνθρωπος έχει ξεφύγει από θεμελιώδεις αρχές και ιδανικά, οι θεσμοί αμφιταλατεύονται, οι διατομικές σχέσεις περνούν μία ΄΄άνευ όρων΄΄ κρίση, ο άνθρωπος μαζοποιείται και χάνει την ανθρωπιά του με αποτέλεσμα η ζωή μας να βρίσκεται διαρκώς στο σημείο της έσχατης προσπάθειας, της απέλπιδης ελπίδας για την αποφυγή της κατάρρευσης, της πλήρους αλλοτρίωσης. Η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται σ’ ένα τέλμα, όπου συνεχώς μια καινούργια κρίση ξεσπά και ο άνθρωπος αγωνίζεται για την όσο το δυνατόν καλύτερη διαβίωση του. Ο σύγχρονος κόσμος αναπτύσσεται ανάμεσα σε πληθώρα προβλημάτων, προχωρεί όμως πάντοτε με υψηλό ηθικό και γενναία φρόνηση.

            Ο καταδυναστευόμενος άνθρωπος του εικοστού αιώνα έχει ν’ αντιμετωπίσει πολύπλευρα και πολυποίκιλα προβλήματα και διακαώς αναζητά λύσεις και κατευθύνσεις που θα τον απαλλάξουν ή θα ελαχιστοποιήσουν την αρνητική δράση τους. Ετσι, με άξονες πάντοτε το κοινωνικό συμφέρον και την όσο το δυνατόν καλύτερη επιβίωση του αναζητά τρόπους διευκόλυνσης της ζωής του,ώστε η ενόραση του μέλλοντος να μην είναι ζοφερή.

            Σε μια εποχή έντονων αμφισβητήσεων και μεγάλων αντιφάσεων, όπου ο όρος’πρόβλημα’ έγινε συνώνυμο του ανθρώπινου βίου,το άτομο προσπαθεί να αποδεσμευτεί από τα κοινωνικά προβλήματα που μαστίζουν κάθε δραστηριότητα του. Σε κοινωνικό επίπεδο η διάβρωση των ανθρώπινων σχέσεων, η έλλειψη ανθρωπιστικών αξιών και ιδανικών δημιουργεί μία ηθική σήψη, μία φθορά που αλλοτριώνει κάθετι ανθρώπινο.

            Σε οικονομικό επίπεδο η εκμετάλλευση και η αφαίμαξη των αδυνάτων, η οικονομική υποδούλωση διαφόρων λαών προσχεδιάζουν το οικονομικό πλαίσιο της κοινωνίας, οριοθετούν και καθορίζουν τα όρια δράσης των ατόμων.

            Την κρίση συμπληρώνει η πολιτική αστάθεια και η απειλή της σταθερότητας, η ταλάντευση της ειρήνης και η αμφισβήτηση της τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε τοπικό, οι ιδεολογικές συγκρούσεις, η έξαρση του εθνικισμού,ο κλυδωνισμός της δημοκρατίας και το αίτημα για αυτοδιάθεση των λαών.       

            Οι κοινωνικές αυτές κρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο αποδιοργανώνουν την ομαλή ζωή,αποστασιοποιούν τον άνθρωπο, κλυδωνίζουν την αξιοπιστία της κοινωνικής ζωής και των κοινωνικών συστημάτων, θέτουν σε αμφισβήτηση τις κοινωνικές δομές και δημιουργούν καταστάσεις ανασφάλειας και παρακμής.

             Η εμφάνιση των αλλοτριωτικών αυτών τάσεων και φαινομένων αλλά και ο κίνδυνος που δημιουργούν, καθώς σείουν τα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής και ο άνθρωπος βρίσκεται μετέωρος και αποκομμένος από τον κοινωνικό κορμό, επιβάλλουν τη διερεύνηση των επιμέρους παραμέτρων για τον προσδιορισμό και πρόληψη των προβλημάτων.

            Ο άνθρωπος βιώνει σε μια κοινωνία όπου το αίσθημα της τιμιότητας, αξιοκρατίας, ισονομίας και αλτρουισμού είναι παρελθοντικές έννοιες, σύμφωνα με τους απαισιόδοξους, με τους ΄΄σταυρωτές΄΄΄ του πολιτισμού μας. Αν και οι απόψεις αυτές είναι υπερβολικές, η αλήθεια δεν είναι μακριά ΄ η σύγχρονη ζωή έχει’δέσει’ τον άνθρωπο ως άλλο Προμηθέα που αγωνιωδώς στρέφει μάτια προς τον ουρανό. Η μηχανοποίηση και τυποποίηση της ζωής μετατρέπει τον άνθρωπο σε απάνθρωπο, αφαιρεί θεμελιώδεις αξίες και ιδανικά, απογυμνώνει την ανθρώπινη προσωπικότητα,υποβιβάζει την κοινωνική συνοχή. Ο εσωστρεφισμός, η εγωπάθεια, ο σωβινισμός και ο εθνικισμός οδηγεί σε ανεξέλεκτες καταστάσεις, όπου ο άνθρωπος αδύναμος ν’ αντιδράσει στο ΄΄ρεύμα΄΄ της εποχής ακολουθεί μία φθίνουσα πορεία χωρίς αύριο, καθώς η απομόνωση και η αποξένωση του μόνο συμφορές επισείουν. Το λογικότερο ον του πλανήτη οδηγούμενο από υλιστικές θεωρίες και αναζητώντας την υλική ευδαιμονία, παραβλέπει το συνάνθρωπο του, αδιαφορεί για την κοινωνική αδικία με άμεση συνέπεια την αδρανοποίηση της κοινωνικότητας που τον χαρακτηρίζει και την απανθρωποποίηση της ζωής του.

            Η διαφθορά, η παρακμή και η σήψη, ο κλυδωνισμός τόσο των διαπροσωπικών σχέσεων όσο και του εσωτερικού κόσμου κάθε ατόμου, η ατόνωση της πνευματικής καλλιέργειας και η ταυτόχρονη τεχνολογική εξέλιξη με απόρροια την αδιαφορία για πνευματική ανάταση, η κρίση των φορέων κοινωνικοποίησης απομακρύνουν τον άνθρωπο από τους στόχους του, δε δημιουργούν θετικές επιδράσεις και προοπτικές για την άνοδο της κοινωνίας και την αποφυγή της σήψης και της παρακμής. Η παιδεία, καθοριστικός ανασταλτικός παράγοντας της ηθικής κατάπτωσης, βρίσκεται σε ΄΄δίνη΄΄ αμφισβήτησης καθώς έχει αλλοιωθεί ο χαρακτήρας και το περιεχόμενο της, ενώ είναι αδύναμη, στην παρούσα κατάσταση, ν’ αποτελέσει φραγμό στη διάβρωση, αφού ο ίδιος ο προσανατολισμός της κοινωνίας έχει αλλάξει. Η οικογένεια, ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας κοινωνικοποίησης, υφίσταται μία εκ των έσω’ κρίση, αμφισβητείται η ύπαρξη, η αξία, και ο ρόλος της και το άτομο βυθίζεται σ’ ένα αύριο σκοτεινό, αφού κλονίζονται τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας.

            Τα διάφορα οικονομικά και κοινωνικοπολιτικά συμφέροντα, ο ΄΄νόμος του ισχυρού΄΄ και τα διεθνή συμφέροντα των ανεπτυγμένων χωρών που αντιστρατεύονται τη θέληση των αδυνάτων και οικειοποιούνται τον εγχώριο πλούτο έχουν ως αποτέλεσμα τη σύγκρουση των χωρών αυτών ή την επιδείνωση των σχέσεων τους. Ετσι, δημιουργούνται αντιθέσεις, έχθρες, εθνικιστικά κινήματα τα οποία εκμεταλλεύονται οι πολυεθνικές εταιρίες για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων, παραβλέποντας την επιθυμία των λαών για αυτοδιάθεση και αυτοδύναμη εξουσία περιφρονώντας ταυτόχρονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και δημιουργούν, δυστυχώς, τις προϋποθέσεις για εκμετάλλευση των ανθρώπων, εξαγορά της ηθικής τους και γενικότερα συνθέτουν σχέσεις αλλοτρίωσης και εκμετάλλευσης, που βέβαια μόνο αρνητικά αποτελέσματα έχουν στις σχέσεις των ατόμων.

            Παράλληλα, η αδρανοποίηση των ηθικών φραγμών για την αναχαίτιση της κρίσης και της παρακμής, η διαφθορά και οι αντιθέσεις μεταξύ των λαών θεωρούνται μέρος των αιτιών για τις αγεφύρωτες,όπως λανθασμένα υποστηρίζουν κάποιοι και απομακρύνουν τη σύγκλιση και την εύρεση ενός κοινού σημείου προσέγγισης για την επίλυση κάθε προβλήματος. Ο άνθρωπος αποκομμένος σωματικά και ψυχικά από τον κοινωνικό περίγυρο υφίσταται μία αδυσώπητη ψυχική απομόνωση ΄΄πνίγεται΄΄ στην ανωνυμία του πλήθους και απεγνωσμένα αναζητά διέξοδα, τα οποία αρκετά συχνά, τον οδηγούν σε δρόμους χωρίς επιστροφή.

            Η αχαλίνωτη τεχνολογική εξέλιξη που απεριόριστα επενέβει στη ζωή του ατόμου επηρεάζοντας τη καθοριστικά, η ανάπτυξη της βιομηχανίας και της επιστήμης στο όνομα της οποίας θυσιάστηκαν ακόμα και άνθρωποι ως απλά πειραματόζωα για την ανακάλυψη νέων βιολογικων όπλων τόσο από τις ΕΠΑ όσο κι από την πρώην ΕΣΣ.Δ προσδιόρισε αξίες υλιστικές και χρησιμοθηρικές περιφρονώνοντας ως αναχρονιστικές τις όσες υπήρχαν. Ο άνθρωπος έχει απανθρωποποιηθεί και ως άλλη ΄΄ Μήδεια΄΄ θυσιάζει στο βωμό του χρήματος και του συμφέροντος αξίες, ιδανικά,θεσμούς. Αποτέλεσμα, η ηθική παρακμή, η αλλοτρίωση, το αγεφύρωτο χάσμα των διαπροσωπικών σχέσεων που βαθμιαία οδηγούν στην επιδείνωση των προβλημάτων και ταυτόχρονα αποτελούν παράγοντες εμφάνισης και δημιουργίας νέων.

Την κορεσμένη πραγματικότητα συμπληρώνει η αδυναμία του κοινωνικού συστήματος να προσεγγίσει τη νεολαία, η οποία διακατέχεται, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, από ανωριμότητα,ανευθυνότητα αλλά και δυσπιστία απέναντι στην κοινωνία. Ετσι, επιτείνεται η διεύρυνση των προβλημάτων, αυξάνονται οι κοινωνικές κρίσεις, υπάρχει ανασφάλεια και αναξιοπιστία προς την κοινωνία και εύλογα κλονίζονται οι σχέσεις των ατόμων με απόρροια την εμφάνιση των κοινωνικών κρίσεων.

            Η ορθολογική αξιοποίηση των ανασταλτικών δυνάμεων,η ιεράρχηση των στόχων και γενικότερα ο συντονισμός του κοινωνικού συνόλου για την αντιμετώπιση των καίριων προβλημάτων απαιτεί έναν πολύπλευρο και ταυτόχρονα εφαρμόσιμο στην πράξη κοινωνικό προγραμματισμό βασισμένο σε ανθρωπιστικά ιδεώδη, τα οποία αποτελούν το μόνο ίσως τρόπο ίασης των προβλημάτων για την άρση του αδιεξόδου, το οποίο δυστυχώς διευρύνεται.

            Ο ταχύς ρυθμός ζωής, η δημιουργία αστικών κέντρων, η εγκληματική παρέμβαση του ανθρώπου στη φύση και η διάρρηξη των ανθρώπινων σχέσεων με συνακόλουθα τη μοναξιά, απομόνωση, περιθωριοποίηση οδηγούν στην απύθμενη εκμετάλλευση του απρόσωπου πλέον ανθρώπου. Η ζωή απανθρωποποιείται,γίνεται σκληρή, επώδυνη και μέσο εκμετάλλευσης των αδυνάμων συνανθρώπων, καθώς εκλείπουν τα στοιχεία που δίνουν αξία στην ανθρώπινη υπόσταση,ιδανικά και θεσμοί, θέτονται υπό αμφισβήτηση και η κοινωνία μετατρέπεται σταδιακά σε ζούγκλα’. Εξάλλου, ο εξωφρενικός και παράφορος ρυθμός βιομηχανοποίησης και μηχανοποίησης με την παράλληλη νέκρωση της πνευματικής καλλιέργειας δημιουργεί υλιστές με κριτήρια αντιανθρώπινα και ωφελιμιστικά, όπου βρίσκουν εύφορο έδαφος τα εθνικιστικά και σωβινιστικά αισθήματα των λαών.

            Η επικράτηση της ειρήνης και η αποφυγή ενός ολοκαυτώματος, η σύσφιξη των κοινωνικών σχέσεων και το τέλος της εκμετάλλευσης των αδυνάτων, η παγίωση του αλτρουϊσμού έναντι του σωβινισμού και του ρατσισμού και η συνεργασία όλων των μελών της κοινωνικής ομάδας στην αντιμετώπιση των μεγάλων οικουμενικών προβλημάτων μόλυνση,υποσιτισμός, εξοπλισμοί επιβάλλει έναν ευρύτερο κοινωνικό προγραμματισμό σωστά τεκμηριωμένο, ώστε ν’ αποφύγει ο άνθρωπος την πλήρη απανθρωποποίηση του και τον αφανισμό του. Η αναγκαιότητα αυτή, η ίδια η επιβίωση του Ανθρώπου, οδηγεί στον προγραμματισμό, όπου θα θέσουμε τους άξονες ενός νέου κόσμου, μιας εποχής ανθρώπινης.

            Η ζωή αποτελεί μία ενότητα, ένα αναπόσπαστο σύνολο όπου κάθε επιμέρους στοιχείο της συνθέτει το ΄΄παζλ΄΄ της ζωής και ο διαχωρισμός και η απομόνωση κάθε τομέα κοινωνικού, οικονομικού, πολιτικού όχι μόνο δεν είναι εφικτή αλλά και η αποσπασματική μελέτη του θα μας οδηγήσει σε συμπεράσματα λανθασμένα. Μόνο η εναρμόνιση των επιμέρους κλάδων και η ολόπλευρη εξάρτηση και μελέτη τους θα μας οδηγήσει στην ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας.

            Οι διάφοροι τομείς που απαιτούν προγραμματισμό και αναθεώρηση της στάσης μας είναι κυρίως οι φορείς κοινωνικοποίησης.

            Η απόκτηση εφοδίων πνευματικής καλλιέργειας και ανθρωπιστικής κουλτούρας θέτει τις πιο ευοίωνες προοπτικές, αφού ο άνθρωπος θεωρεί τη ζωή ως αγώνα ανθρωπιάς με κορωνίδα τον ίδιο το συνάνθρωπο. Ταυτόχρονα, ο πολιτισμός και γενικότερα η κουλτούρα μας πρέπει να είναι ανθρωποπλαστική με επίκεντρο το ίδιο το άτομο, αφετηρία και τέρμα την ανθρωπιά. Η φιλοσοφία της ζωής και το διέξοδο από τις κοινωνικές κρίσεις δεν είναι το χρήμα κι επομένως η αναπροσαρμογή των στόχων μας σε πολιτικό, πολιτιστικό, οικονομικό τομέα αποτελεί και τα πλαίσια στήριξης μιας κοινωνίας πιο ανθρώπινης.

            Η πραγατοποίηση του στηρίζεται στον ίδιο τον άνθρωπο και τις προτεραιότητες που θέτει. Η αλλαγή νοοτροπίας και αντιλήψεων, η αναθεώρηση ορισμένων’στόχων’ μας, η ανάληψη περισσότερων πρωτοβουλιών και η συμμετοχή των ατόμων στα κέντρα λήψης αποφάσεων με σκοπό την καλύτερη αντιπροσώπευση του κοινωνικού συνόλου, η δημοκρατικότερη εφαρμογή των νόμων και η δικαιότερη κατανομής της εξουσίας συμβάλλουν στο σχεδιασμό ενός άμεσου και δίκαιου κοινωνικού προγραμματισμού. Εξάλλου,ο καθορισμός και η συγκεκριμενοποίηση κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής και η ταυτόχρονη συνεργασία του με τους υπόλοιπους, συνθέτουν μία αναγκαιότητα η οποία καθυπαγορεύεται από την ίδια τη ζωή.

            Ένας άλλος δρόμος πραγμάτωσης του κοινωνικού προγραμματισμού είναι η αποκέντρωση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Η δυπολικότητα αυτή, εξουσία ισχυροί, ωθεί σε πόλωση τη ζωή, περιορίζει τις εναλλακτικές λύσεις, εγκλωβίζει το ατομο στα όρια της αντοχής του και οδηγεί στην απομόνωση συνόλου. Ο σχεδιασμός, η βαθύτερη και ουσιαστικότερη μελέτη πριν τη λήψη οιασδήποτε απόφασης, ο πολυκερματισμός και η εξειδίκευση της εργασίας και των επιμέρους κλάδων της ζωής αλλά στο τέλος ο συγκερασμός των αποτελεσμάτων και η χάραξη μιας κοινής συλλογικής πορείας όχι με βραχυπρόθεσμα αλλά μακροπρόθεσμα προγράμματα θέτει τις βάσεις ενός υγιούς και άρτια οργανωμένου κοινωνικού προγραμματισμού.

            Πέρα όμως από τις οπωσδήποτε και αναμφισβήτητες θετικές υπηρεσίες του υπάρχει και η ΄΄σκοτεινή΄΄, η αθέατη όψη,αυτή που δεσμεύει και προκαθορίζει τα όρια δράσης του ατόμου. Ένα πρόγραμμα, ένας συγκεκριμένος,θεσμοθετημένος, προκαθορισμένος ασφαλώς τρόπος ζωής εγκλωβίζει, περιορίζει τον άνθρωπο.

.Δημιουργεί καλούπια, όρια δράσης, τυποποιεί τη ζωή. Το άτομο ακολουθεί μία προγραμματισμένη, τυποποιημένη ζωή που εξελίσσεται σε μια ΄΄θανατηφόρο΄΄ ρουτίνα της ελευθερίας, της αυτοέκφρασης του και ο άνθρωπος σφυκτιά και χάνεται στις ΄΄συμπληγάδες΄΄ της κοινωνίας, καθώς δεν αναπτύσσεται η κριτική του ικανότητα και γίνεται άβουλο ον.

Η αδρανοποίηση αυτή και τυποποίηση της ζωής μεταλλάσει το άτομο σε ΄΄ρομπότ΄΄, μηχανοποιεί τη ζωή του και αφαιρεί κάθε στοιχείο της προσωπικότητας του,αποπροσανατολίζοντας τον άνθρωπο από ανώτερα ιδανικά και στόχους.

            Ο σφικτός εναγκαλισμός του κοινωνικού προγραμματισμού στον άνθρωπο σίγουρα αποτελεί μειονεκτικό στοιχείο, που όμως ωχριά αν αναλογιστούμε τα όσα προσφέρει. Εξάλλου,ο κοινωνικός προγραμματισμός βασίζεται στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, στην απόκτηση πρωτοβουλιών,στη θεώρηση ανώτερων στόχων και ιδανικών κι επομένως δεν αντιδιαστέλλεται και δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ανάκλησης της ελευθερίας του ατόμου. Η χρυσή τομή κοινωνικού προγραμματιμού και απεγκλώβισης του ανθρώπου από τα στενά όρια δράσης αποτελεί την πλέον αναγκαία λύση για την αναβάθμιση της ζωής μας αλλά και τη συνέχιση της ιστορικής πορείας του ανθρώπου. Η οριοθέτηση των διαφόρων παραμέτρων του κοινωνικού προγραμματισμού και της ανθρώπινης ελευθερίας αποτελεί το πλαίσιο δράσης και υγιούς ανάπτυξης μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από προβλήματα που αναστέλλουν και αμφισβητούν την πρόοδο της.