EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

Πρώτο στοιχείο που επιβάλλεται να προσέξει ο μαθητής κατά τη διαδικασία γραφής της έκθεσης (παραγωγή κειμένου) είναι το επικοινωνιακό πλαίσιο που θα ζητηθεί να ακολουθήσει. Όταν λέμε επικοινωνιακό πλαίσιο εννοούμε τα εξωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως: η προσφώνηση ή  ο χαιρετισμός και τα εσωτερικά στοιχεία του, όπως η γλώσσα, το ύφος, το γραμματικό πρόσωπο, η οπτική προσέγγισης του θέματος κ.ά.  ανάλογα με το είδος του κειμένου που του ζητείται να  αναπτύξει. Είδη κειμένου που ενδέχεται να χρειαστεί στις εξετάσεις να «παράγει» είναι:.

Α. Ως προς τη μορφή:

→ Γραπτό δοκίμιο (αποδεικτικό- πειθούς  ή στοχαστικό).

→ Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος (γραπτό κείμενο που προορίζεται να

εκφωνηθεί ως ομιλία, δημόσια τοποθέτηση,  εισήγηση).

→ Ανοιχτή επιστολή (που δημοσιεύεται στον Τύπο).

→ Κλασική επιστολή (που απευθύνεται σε οικείους, ανωτέρους, φορείς, έντυπα κ.α.

→ Άρθρο (συνήθως με παροχή συγκεκριμένων πληροφοριών – ειδήσεων και δεδομένη προσωπική άσκηση).

→ Διαφήμιση (;;;)

→ Επιφυλλίδα

Β. Ως προς το περιεχόμενο: κείμενα παρεμβατικού χαρακτήρα:

→ Προτάσεις (λύσεις, τρόποι αντιμετώπισης ενός προβλήματος).

→ Κείμενα παραίνεσης (προτροπής – αποτροπής).

→ Κείμενα διαμαρτυρίας – καταγγελίας.

→ Μανιφέστα – διακηρύξεις.

→ Κείμενα συμπαράστασης.

→ Κείμενα αρχών [υποδείξεων, δεοντολογίας (κώδικες αρχών)].

 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (παραλλαγές επικοινωνιακού πλαισίου): Να αναπτύξετε σ’ ένα άρθρο, που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του δήμου σας…. (2009, 2010) ή Το προσεχές τεύχος του περιοδικού του σχολείου σας θα περιλαμβάνει αφιέρωμα με θέμα τη Δημοκρατία στη σύγχρονη εποχή να γράψετε ένα άρθρο 500 λέξεων στο οποίο…(2008) ή Ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας αναλάβετε τη σύνταξη ενός κειμένου που θα εκφωνηθεί στην εκδήλωση… ή έχετε κληθεί ως εκπρόσωπος του σχολείου σας να απευθύνετε σύντομη ομιλία (2005, 2006) ή Είσαι διευθυντής ή διευθύντρια Λυκείου και αποφασίζεις να απευθύνεις μέσω της μαθητικής εφημερίδας έκκληση στους μαθητές να περιορίσουν το χρόνο που διαθέτουν για την παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών και να τον διαθέσουν για την ανάγνωση εξωσχολικών λογοτεχνικών βιβλίων… (2003)

Α. ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ/ ΠΕΙΘΟΥΣ: συνάδει με την παραδοσιακή μορφή έκθεσης. Απαιτεί τεκμηρίωση των θέσεων, σοβαρό ύφος, προσεγμένη έκφραση ενώ το προσωπικό – υποκειμενικό στοιχείο υπάρχει βέβαια, αλλά είναι εξασθενημένο. Τεχνική πειθούς είναι η επίκληση στη λογική. Απαραίτητο εξωτερικό στοιχείο είναι ο τίτλος (υπάρχουν διαφορετικές απόψεις αλλά οι οδηγίες του σχολικού βιβλίου απαιτούν τίτλο βλέπε σελ. 162)

Δομή αποδεικτικού δοκιμίου

1. Πρόλογος: μια ή δυο παράγραφοι που θεμελιώνουν το θέμα και παρουσιάζουν τη θέση που θα στηρίξουμε στη συνέχεια.

2. Κύριο μέρος:

• Ενότητες και παράγραφοι.

• Σαφήνεια και πληρότητα στις απαντήσεις.

• γ΄ ενικό πρόσωπο

• Διαχρονική χροιά λόγου (ενεστώτας, εξακολουθητικός μέλλοντας).

• Αφηρημένες έννοιες

3. Επίλογος: ανακεφαλαιώνει, εκθέτει συμπεράσματα, παρουσιάζει προτάσεις ή προοπτικές.

Β. ΔΟΚΙΜΙΟ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ

ü  Απαιτεί χρήση μεταφορικής, ποιητικής, συγκινησιακής γλώσσας, ενδεχομένως και συμβόλων. 

ü  Το ύφος πιθανότατα θα είναι οικείο, φυσικό, ή λυρικό.

ü   Η δομή του κειμένου χαλαρή, καθώς ο τρόπος ανάπτυξης των ιδεών θα είναι συνειρμικός – διαισθητικός, ενώ το προσωπικό στοιχείο ιδιαίτερα έντονο.

ü  Το θέμα προσεγγίζεται από καθαρά υποκειμενική σκοπιά, αφού ο μαθητής καλείται να αναπτύξει ελεύθερα τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του.

ü   Κυρίαρχος τρόπος πειθούς είναι η επίκληση στο συναίσθημα. Φυσικά και στο δοκίμιο στοχασμού χρειάζεται να τεθεί τίτλος. (Όλα αυτά, βέβαια, καθιστούν δύσκολο να ζητηθεί από το μαθητή σε πανελλήνιες εξετάσεις να αναπτύξει δοκίμιο στοχασμού).

Γ.  ΑΡΘΡΟ ( Στην εφημερίδα του σχολείου ή του δήμου/της κοινότητας, σε περιοδικό,  στο ηλεκτρονικό περιοδικό / στην ιστοσελίδα του σχολείου...)

  Ο μαθητής επιβάλλεται να βάλει τίτλο που θα είναι ευσύνοπτος, περιεκτικός, θα αφορά στο σύνολο του θέματος κι όχι σε μια επιμέρους πτυχή του. Μπορεί να περιέχει σχόλιο είτε με τη μορφή λεκτικού/αξιολογικού χαρακτηρισμού είτε με τη χρήση σημείων στίξης. Το θέμα, που πρέπει να σχετίζεται με την τρέχουσα επικαιρότητα, δηλώνεται ευκρινώς στον πρόλογο και ακολουθεί η ανάλυση της κύριας ιδέας. Σκοπός είναι η πειθώ και η πληροφόρηση με επικρατέστερη τεχνική πειθούς την επίκληση στη λογική. Η γλώσσα είναι συνήθως κυριολεκτική (αναφορική λειτουργία)  και το ύφος σοβαρό και επίσημο (διαφορετικός ωστόσο πρέπει να είναι ο τρόπος γραφής ενός άρθρου που γράφεται για τη σχολική εφημερίδα με νεανικό αναγνωστικό κοινό , όπου δεν αποκλείονται χιουμοριστικές ή καυστικές αποχρώσεις στο λόγο).

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η σχολική μας εφημερίδα δίνει σε όλους τους μαθητές την ευκαιρία/ το βήμα από το οποίο μπορούμε να δημοσιοποιήσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας που απασχολούν τους νέους της ηλικίας μας. Ένα τέτοιο φαινόμενο είναι και…
Με αφορμή το…..Χ ….γεγονός αποφάσισα να εκφράσω τις θέσεις μου γι΄αυτό το θέμα στις σελίδες της σχολικής μας εφημερίδας….

Η αφόρμηση μπορεί να είναι ένα επίκαιρο γεγονός (πχ. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών που φέρνει στο προσκήνιο….)

ΔΟΜΗ ΑΡΘΡΟΥ

ü  Τίτλος.

ü  Πρόλογος: κανονικός, συνήθως χωρίς αλλαγή παραγράφου.

ü   Κύριο μέρος:
• Ενότητες και παράγραφοι.
• Επίκαιρος χαρακτήρας.
• Αναφορική λειτουργία γλώσσας.
• Χρήση γ΄ προσώπου ενικού αριθμού.

ü  Επίλογος: συμπεράσματα και προτάσεις.

Δ. ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

            Ο μαθητής οφείλει να βάλει τίτλο και να ακολουθήσει τα στοιχεία γραφής του αποδεικτικού δοκιμίου με τη διαφορά ότι δεν αποκλείεται να αναφέρεται στην επικαιρότητα.

Ε. ΟΜΙΛΙΑ / ΕΙΣΗΓΗΣΗ/ ΔΙΑΛΕΞΗ: Το εν λόγω κειμενικό είδος απαιτεί από την πλευρά του μαθητή τη συγγραφή ενός προφορικού (ρητορικού) λόγου, τον οποίο υποτίθεται πως πρέπει να εκφωνήσει σε κάποια περίσταση.  Μία ομιλία  γενικότερα μπορεί να απευθύνεται: α) σε εθνικό, διεθνές, κρατικό, διακρατικό, ή άλλο συλλογικό όργανο, β) σε κοινωνικό ακροατήριο [π.χ. στη Βουλή των Εφήβων, σε συνέδριο, εκδήλωση του σχολείου, του Δήμου κτλ., συζήτηση με συμμαθητές στην τάξη (εδώ το ύφος είναι άμεσο και οικείο].

ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Πρόκειται για ομιλία που εκφωνείται σε συλλογικό όργανο, η οποία περιλαμβάνει είτε προτάσεις πάνω σε συγκεκριμένο θέμα είτε ανακοινώσεις σχετικά με συγκεκριμένο ζήτημα. Μια εισήγηση μπορεί να απευθύνεται σε όλα τα είδη ακροατηρίων που προαναφέρθηκαν για την ομιλία.

ΔΙΑΛΕΞΗ: Πρόκειται για λόγο που εκφωνείται ενώπιον εξειδικευμένου ακροατηρίου […] με σκοπό την πραγμάτευση ενός εξειδικευμένου (συνήθως επιστημονικού) θέματος. Η διάλεξη μπορεί να απευθύνεται μόνο σε ορισμένα είδη κοινωνικών ακροατηρίων.

ü  Ο μαθητής πρέπει να ξεκινήσει με μια προσφώνηση. Ο μαθητής είτε εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του – οπότε εκφράζει προσωπικές απόψεις – είτε αντιπροσωπεύει τη μαθητική – οπότε μιλά εξ ονόματος των συμμαθητών και χρησιμοποιεί το α΄ πληθυντικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τεθεί το στοιχείο της πλαστοπροσωπίας, οπότε ο μαθητής ενδέχεται να κληθεί να υποδυθεί ένα άλλο πρόσωπο (πχ. Μιλά ως διευθυντής/ διευθύντρια του σχολείου, ως μέλος μιας οικολογικής οργάνωσης κτλ).

ü  Στον πρόλογο θέτει την αφορμή, το θέμα και το σκοπό της ομιλίας και στη συνέχεια αναπτύσσει την κύρια ιδέα.

ü  Η γλώσσα, το ύφος, οι τρόποι πειθούς εξαρτώνται από το θέμα αλλά και το επίπεδο του ακροατηρίου στο οποίο υποτίθεται ότι απευθύνεται.

ü  Η αμεσότητα και η ζωντάνια του λόγου πρέπει να είναι εμφανής.     Το α’ ενικό, το α’ και β’ πληθυντικό είναι συνήθως τα κατάλληλα γραμματικά πρόσωπα.

ü  Το κείμενο κλείνει με χαιρετισμό που ποικίλει ανάλογα με το ακροατήριο.

ü  Η πιο συνηθισμένη είναι «Σας ευχαριστώ».

ΔΟΜΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟΥ ΛΟΓΟΥ

1.Προσφώνηση: Πρόκειται για τον εισαγωγικό χαιρετισμό που απευθύνει ένας ομιλητής στο ακροατήριό του,  τοποθετείται στο πάνω αριστερό μέρος του κειμένου, εξαρτάται άμεσα από την ιδιότητα του δέκτη και τις επιδιώξεις του πομπού και γι’ αυτό ποικίλλει ανάλογα με τη σύνθεση του ακροατηρίου:  Αγαπητοί φίλοι / συμμαθητές / συνδημότες /συμπολίτες ή Κυρίες και Κύριοι, Αξιότιμε Κύριε Διευθυντά, Παναγιότατε, Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας,
Εντιμότατε  κύριε Υπουργέ…..

2. Πρόλογος:

• Αναφερόμαστε πάντα στην εκδήλωση που στάθηκε η αφορμή για την ομιλία μας (πχ. Με αφορμή την εκδήλωση που διοργάνωσε ο δήμος  / το σχολείο μας, αξιοποιώ την ευκαιρία να διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου αναφορικά με…). Ο ομιλητής παρουσιάζει επιγραμματικά το θέμα, τη σκοπιά από την οποία θα το αντιμετωπίσει και ταυτόχρονα επιδιώκει να κερδίσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου.

3. Κύριο μέρος:

• Αφήγηση׃ Πληροφορίες σχετικές με την ιστορική διαδρομή του θέματος ή
αναδρομή στο παρελθόν.

• Βεβαίωση׃ Αποδεικτικό και τεκμηριωτικό υλικό υπέρ της υποστηριζόμενης
θέσης. Παρατίθενται επιχειρήματα με παρουσίαση στοιχείων, δεδομένων,
μαρτυριών, απόψεων ειδικών, έτσι που να καλύπτεται σφαιρικά το θέμα και να
αναδεικνύεται η ορθότητα των θέσεων του πομπού.

• Ανασκευή׃ Εκ του αντιθέτου απόδειξη. Παρουσιάζεται η άλλη άποψη και
αντικρούεται, γεγονός που ισχυροποιεί τη θέση του ομιλητή. Προβάλλονται οι
κίνδυνοι που τυχόν θα προκύψουν από την επικράτηση του αντιθέτου.

[ Ενότητες και παράγραφοι,  μικροπερίοδος λόγος, ευθύς λόγος, ερωτήσεις  για ζωντάνια στο λόγο, φυσικότητα].

4. Επίλογος: Σύντομη ανακεφαλαίωση, ευχή, προτροπή, επιβεβαίωση
των επιχειρημάτων που χρησιμοποιήθηκαν για την υποστήριξη της
θέσης.
 [Συναισθηματικός λόγος που εκφράζει μια βεβαιότητα του πομπού και αναφέρεται σε ένα κοινό χρέος ή συλλογική ευθύνη κ.λ.π. π.χ. Η πατρίδα μας είναι η μητέρα όλων μας, το κοινό μας σπίτι, το οποίο καλούμαστε…….]

5. Αποφώνηση: Τυποποιημένη φράση που τοποθετείται πάντοτε
ανεξάρτητα από το κείμενο στο κάτω δεξιό μέρος της γραπτής
διατύπωσής του, με την οποία ο πομπός εκφράζει τις ευχαριστίες προς
τις/τους δέκτες. Π.χ. Σας ευχαριστώ.

ΠΡΟΣΟΧΗ
- Ο πομπός επιβάλλεται να χρησιμοποιεί ύφος που να ταιριάζει στην επικοινωνιακή
περίσταση (επίσημο, οικείο, λογοτεχνικό, επιστημονικό κλπ.).

- Χρησιμοποιείται το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού και, όταν θεωρείται σκόπιμο, χρησιμοποιείται και το πρώτο πληθυντικό για ποικιλία ύφους.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΟ

ΟΙΚΕΙΟ/ΦΙΛΙΚΟ ΥΦΟΣ:  Αγαπημένοι φίλοι/ συμμαθητές/  συμπολίτες/ομοεθνείς Φίλες και φίλοι, Φίλοι ακροατές/ συμμαθητές/ συμπατριώτες, Σύντροφοι.

ΗΜΙΕΠΙΣΗΜΟ ΥΦΟΣ: Αγαπητοί φίλοι/ σύνεδροι/συμπολίτες/σύνοικοι/δημότες/ πατριώτες/ συνάδελφοι/ ακροατές, Αγαπητά μέλη.

ΕΠΙΣΗΜΟ/ΤΥΠΙΚΟ ΥΦΟΣ: Κυρίες και κύριοι, Σεβαστοί, εκλεκτοί ή αξιότιμοι σύνεδροι, Σεβαστοί καθηγητές,  Σεβαστά ή εκλεκτά μέλη, Αξιότιμοι κυρίες και
κύριοι, Σεβασμιότατε, Παναγιότατε.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΣΕ ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΟ

ΟΙΚΕΙΟ/ΦΙΛΙΚΟ ΥΦΟΣ: Σκέψου, αναλογίσου, ας θυμηθείς όλα αυτά…
ΕΠΙΣΗΜΟ/ΤΥΠΙΚΟ ΥΦΟΣ:  Είναι αδιανόητο να, δε θα μπορούσα να παραλείψω,  χωρίς να είμαι υπερβολικός, ενισχύοντας την άποψή μου, ευθύνη και χρέος όλων μας, ας επιστρατεύσουμε τα δικά μας…, υπογραμμίστε εκλεκτοί σύνεδροι, ο προβληματισμός σας είναι η αφετηρία της δικής μας παραγωγικής δυναμικής, αναφέρομαι στους προβληματισμούς που όλοι μας έχουμε, εσείς οι πολιτικοί ηγέτες έχετε αναλάβει…

 

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟΦΩΝΗΣΕΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΟ

ΟΙΚΕΙΟ/ΦΙΛΙΚΟ ΥΦΟΣ: Ευχαριστώ, Ευχαριστώ πολύ, Σας ευχαριστώ, Σας ευχαριστώ πολύ, Σας χαιρετώ.

ΗΜΙΕΠΙΣΗΜΟ ΥΦΟΣ: Σας ευχαριστώ για προσοχή σας/για το
ενδιαφέρον σας,  Σας ευχαριστώ θερμά.

ΕΠΙΣΗΜΟ/ΤΥΠΙΚΟ ΥΦΟΣ: Σας ευχαριστώ για την προσοχή που επιδείξατε, Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον που επιδείξατε, Σας ευχαριστώ προκαταβολικά για την ανταπόκρισή σας.

ΣΤ.  ΕΠΙΣΤΟΛΗ:

1.  Αν χρειαστεί να γράψει επιστολή, πρέπει δεξιά πάνω να θέσει τόπο και χρόνο (π.χ Αθήνα, 12-5-2005).
2.  Αριστερά στην επόμενη γραμμή γράφει τον παραλήπτη (Προς τον Πρόεδρο…) και από κάτω μια εναρκτήρια προσφώνηση (Κύριε Πρόεδρε).
3.  Και στην επιστολή η αφορμή, το θέμα, και ο σκοπός πρέπει να γίνουν εμφανή στον πρόλογο.
4.  Το γραμματικό πρόσωπο είναι συνήθως το β’ πληθυντικό ή β’ ενικό (αν απευθυνόμαστε π.χ. σε φίλο), ενώ η γλώσσα και το ύφος είναι ανάλογα του θέματος και του παραλήπτη ( οικείο, άμεσο και καθημερινό όταν απευθύνεται σε φιλικό πρόσωπο ενώ επίσημο, τυπικό όταν απευθύνεται σε πρόσωπα επίσημα  που εκπροσωπούν φορέα εξουσίας).
5. Κλείνουμε ξανά με χαιρετισμό.
6.  Δεν αρκεί η προσφώνηση και ο χαιρετισμός για να αποδώσουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο σε οποιοδήποτε κείμενο.
7.  Η γλώσσα, το ύφος, το πρόσωπο κυρίως, αλλά και προσφωνήσεις, όταν αλλάζει η ενότητα ή πριν τον επίλογο, είναι απαραίτητα στοιχεία.

ΔΟΜΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

1.      Χωροχρονικό πλαίσιο αναφοράς: Γράφεται πάνω δεξιά και περιλαμβάνει τον τόπο και το χρόνο που γράφεται η επιστολή (μη γράφετε τόπο στις πανελλαδικές!!!!)

2.      Προσφώνηση: Αγαπημένη μου μητέρα,/Αγαπητέ Αντρέα,/Μαρία μου,/Αξιότιμε κύριε, /Κύριε Διευθυντά, /Έντιμε/ αξιότιμε κύριε Υπουργέ.

3.       Μικρός, τυπικός πρόλογος:

• Θέμα και πρόθεση.

• Δομή εισαγωγής: ιδιότητα, αφορμή, σκοπός π.χ. Με την επιστολή μου αυτή θα ήθελα να σας εκθέσω τις απόψεις μου σχετικά με ……. και να σας ζητήσω ………

 Χρήσιμες εκφράσεις:

-η χρήση του α' ενικού και πληθυντικού, του β' πληθυντικού: Απευθυνόμαστε σε σας, επειδή πιστεύουμε πως είστε το πιο αρμόδιο πρόσωπο…., σας απευθύνουμε αυτή την επιστολή προκειμένου…,  γνωρίζοντας το ενδιαφέρον σας/τη μέχρι τώρα δράση σας…, ως μαθητές που ενδιαφερόμαστε για/ που πιστεύουμε ….,    αποφασίσαμε να σας στείλουμε την επιστολή αυτή..., με αφορμή... σας αποστέλλουμε επιστολή θέλοντας να..., μας προβληματίζει/μας ανησυχεί/μας εξεγείρει το γεγονός ότι…, λάβαμε την πρόσφατη επιστολή σας για … και κρίναμε σκόπιμο να σας απαντήσουμε καταγράφοντας τις απόψεις μας... , αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής αυτής στάθηκε/ αποτέλεσε…
 να σας γνωστοποιήσουμε…/ να σας ανακοινώσουμε την πρόθεσή μας/  να ζητήσουμε τη συνδρομή σας / ή την προσωπική σας παρέμβαση../   να καταθέσουμε το αίτημα…/  να απευθύνουμε έκκληση…, σκοπός αυτής της επιστολής είναι…, με αφορμή το ….γεγονός … αποφασίσαμε να συντάξουμε την επιστολή αυτή εκπροσωπώντας….

4.      Κανονικός πρόλογος: (1§) Όπως και εσείς γνωρίζετε ……………

5.      Κύριο μέρος:

ü  Έκθεση ενός θέματος, ενός προβλήματος, μιας άποψης.

ü  Απόδειξη με τη χρήση λογικών επιχειρημάτων, τεκμηρίων, διαπιστώσεων, παραδειγμάτων.

 Χρήσιμες εκφράσεις

  π. χ. είναι ήδη γνωστό σε σας.../ δεν μπορείτε να αμφισβητήσετε.../ δεν είναι δυνατό να λησμονήσετε.../ δεν πρέπει να ξεχνάτε..., κι εσείς θα συμφωνήσετε ….,  ευθύνη-χρέος όλων μας είναι..., αυτό που για μας, αλλά θεωρούμε και για σας, έχει ιδιαίτερη σημασία..., θα απορείτε βέβαια με..., εύκολα θα μπορούσαμε να αντικρούσουμε τον ισχυρισμό σας ότι..., θα ήθελα να αναφερθώ και…, θα μου ήταν αδύνατο να μην σας τονίσω.../ σας επισημαίνω ότι-.. /θα υπογραμμίσω άλλο ένα βασικό σημείο…., είναι γνωστή η ευαισθησία σας για θέματα…, θα θέλαμε να καταστήσουμε σαφές ότι…/να επισημάνουμε ότι…,  μην ξεχνάτε άλλωστε ότι…, κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε τα αίτια…/τις συνέπειες…/τις επιπτώσεις… προκειμένου κι εσείς να αντιληφθείτε, διεκδικούμε λοιπόν…

6.      Τυπικός επίλογος: (Μικρή έκταση: 1§): Περιεκτική ανακεφαλαίωση κατά την οποία ο επιστολογράφος συνήθως εκφράζει συγκρατημένη αισιοδοξία, σκεπτικισμό ή καλεί τον αποδέκτη της επιστολής να συμμεριστεί, να κατανοήσει, να ευαισθητοποιηθεί, να ανταποκριθεί έμπρακτα, να αναλάβει πρωτοβουλίες, να κινητοποιήσει φορείς. 

 Χρήσιμες εκφράσεις

·   Πιστεύουμε/ ελπίζουμε να λάβετε σοβαρά υπόψη σας τις παρατηρήσεις μας/ το αίτημα μας.

·    Ελπίζουμε ότι οι προτάσεις μας θα εισακουστούν και θα αποδειχτούν χρήσιμες συμβάλλοντας στην προσπάθεια που καταβάλλετε κι εσείς…

·   Έχουμε την πεποίθηση ότι οι θέσεις μας θα βρουν τη δέουσα ανταπόκριση...

·    Θεωρούμε ότι με τις παραπάνω απόψεις μας συμβάλλουμε και εμείς στην αντιμετώπιση...

·   Είμαστε βέβαιοι ότι θα μελετήσετε τις σκέψεις μας...

·   Είμαι βέβαιος/α ότι θα λάβετε σοβαρά υπόψη …….

·   Νομίζουμε ότι, καταθέτοντας τις απόψεις μας, βοηθάμε στην επίλυση... 

·   Από όλα τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα…/ αποδεικνύεται ότι…

7.      Αποφώνηση: (ανάλογη με την προσφώνηση):  Με αγάπη/ με εκτίμηση/ με σεβασμό/ φιλικούς χαιρετισμούς, ευχαριστώ για τη φιλοξενία (για επιστολή στον Τύπο). 

Επιγραμματικά για τα εξωτερικά στοιχεία

Τίτλο    βάζουμε  στο αποδεικτικό δοκίμιο, στο δοκίμιο στοχασμού, στο άρθρο, στην επιφυλλίδα.

Τόπο και ημερομηνία  βάζουμε στην επιστολή και  στο ημερολόγιο.

Προσφώνηση και χαιρετισμό (αποφώνηση)  βάζουμε  στην ομιλία, στην επιστολή και στην  εισήγηση.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!  Ποτέ μετά το χαιρετισμό δεν βάζει ο μαθητής το όνομά του. Υπάρχει κίνδυνος μηδενισμού του γραπτού του.